اویل ماژول ( Oil Module ) یا ماژول روغن یک قطعه‌ی ترکیبی و مهندسی شده است که مانند رادیاتور عمل می کند و چند وظیفه مهم در سیستم روغن‌کاری موتور را به‌صورت یکپارچه انجام می‌دهد.
این قطعه نسبت به موتورهای قدیمی‌تر، پیشرفته تر و جمع و جورتر طراحی شده است. اویل ماژول اولین بار در خودروهای دارای موتور EF7 مانند سمند در کشور مورد استفاده قرار گرفت و شناخته شد. در ادامه با معرفی این قطعه مهم در خودرو، با مجله اینترنتی خودروآموز همراه باشید.
وظایف و اجزای اویل ماژول
۱. محفظه اصلی ( بدنه ماژول )
ساخته شده از آلومینیوم یا ترکیب فلز و پلاستیک که محل نصب فیلتر روغن و سایر اجزا است. مسیر عبور روغن پرفشار و برگشتی در آن طراحی شده است.
۲. فیلتر روغن
روی بدنه ماژول نصب میشود. ذرات ریز و آلودگی‌ها را از روغن جدا می‌کند تا وارد موتور نشوند.
۳. واشر یا اورینگ‌های آب‌بندی
بین محل اتصال ماژول به بلوک موتور و نیز در بخش مبدل حرارتی نصب می‌شوند. وظیفه آن ها جلوگیری از نشت روغن یا آب و ترکیب آن‌ها می باشد.
۴. رادیاتور روغن ( مبدل حرارتی روغن – آب )
روغن را با کمک مایع خنک‌کننده ( مخلوط آب مقطر و ضدیخ ) خنک می‌کند. به‌صورت یک قطعه فلزی کوچک با صفحات متعدد درون ماژول قرار دارد. بنابراین وظیفه اصلی آن جلوگیری از افزایش بیش از حد دمای روغن در رانندگی طولانی یا سنگین است.
۵. شیر بای‌پس ( Bypass Valve )
وقتی فیلتر روغن مسدود میشود یا در هوای سرد روغن غلیظ است، این شیر باز میشود تا روغن مستقیماً وارد موتور شود و از آسیب جلوگیری کند.
۶. سنسور فشار روغن ( در برخی مدل ها )
در بعضی نسخه‌های EF7 یا موتورهای پیشرفته‌تر، سنسور فشار روغن روی خود ماژول قرار دارد. اطلاعات فشار را به ECU می‌فرستد یا چراغ هشدار روغن را فعال می‌کند.
۷. کانال‌های داخلی عبور روغن
طراحی خاصی برای عبور روغن به فیلتر، رادیاتور داخلی و بازگشت به موتور دارد. این کانال‌ها تعیین‌کننده مسیر روغن‌کاری صحیح هستند.
نحوه عملکرد اویل ماژول
۱. ورود روغن از اویل‌پمپ ( پمپ روغن ) به ماژول:
فشار روغن در این مرحله بالا است ( بین ۲ تا ۵ بار بسته به دور موتور و دما ).
۲. فیلتر شدن روغن
روغن به فیلتر روغن می‌رسد که روی ماژول نصب شده است. آلودگی‌ها، براده‌ها و دوده از روغن جدا میشود.
اگر فیلتر گرفته یا اشباع شده باشد، شیر بای‌پس داخلی فعال میشود تا روغن بدون عبور از فیلتر، مستقیم عبور کند ( برای جلوگیری از بی‌روغن ماندن موتور ).
۳. کنترل دمای روغن توسط ترموستات روغن
اگر دمای روغن پایین‌تر از دمای کاری ( حدود ۸۵-۹۰°C ) باشد: مسیر به رادیاتور روغن بسته است و روغن مستقیم به موتور میرود.
اگر دمای روغن بالا برود: ترموستات مسیر را باز می‌کند و بخشی از روغن را جهت خنک شدن به رادیاتور روغن می‌فرستد.
۴. خنک شدن روغن در رادیاتور روغن
در موتور EF7، رادیاتور روغن از نوع آبی است ( از آب رادیاتور برای خنک کردن روغن استفاده می‌کند ). در مبدل حرارتی، روغن و آب بدون تماس مستقیم، دمای خود را رد و بدل می‌کنند.
بنابراین روغن خنک شده مجدداً به مسیر برگشت به موتور فرستاده میشود.
۵. خروج روغن از ماژول و پخش در موتور
روغن فیلترشده و در دمای مناسب، از اویل ماژول خارج میشود. سپس به سمت مجاری روغن‌رسانی به میل‌لنگ، میل‌سوپاپ، یاتاقان‌ها، تایپت‌ها و دیگر بخش‌های متحرک هدایت میشود.
جمع‌بندی کارکرد اویل ماژول
فیلتر روغن: حذف آلودگی و تضمین ورود روغن تمیز به موتور
بای‌پس اضطراری: عبور اضطراری روغن به سمت موتور هنگام گرفتگی فیلتر
کنترل دما با ترموستات: حفظ دمای مناسب روغن برای روانکاری
خنک‌کاری روغن: کاهش دمای روغن با رادیاتور داخلی
خروج روغن و پخش به موتور: ارسال روغن به یاتاقان‌ها و قطعات متحرک
نقاط ضعف و مشکلات رایج اویل ماژول
اویل ماژول در موتور EF7 ( و سایر موتورهای مشابه ) اگرچه یک طراحی مدرن و کاربردی دارد، اما نقاط ضعفی هم دارد که می‌تواند منجر به نشتی، خرابی یا مشکلات عملکردی موتور شود. در ادامه، مهم‌ترین نقاط ضعف اویل ماژول را همراه با دلایل و پیامدها بررسی می نماییم.
۱. نشتی روغن یا ضدیخ از واشر ماژول یا رادیاتور داخلی
واشرهای آب‌بندی بین ماژول و بلوک موتور ممکن است بعد از مدتی خشک یا فشرده شوند و نشتی ایجاد کنند. این نشتی ممکن است روغن وارد مدار آب شود یا بالعکس که بسیار خطرناک است.
نشانه‌ها: کاهش سطح روغن یا ضدیخ، کف‌آلود شدن مایع رادیاتور، یا روغن‌آلودگی لوله بخاری و ترموستات.
۲. خرابی رادیاتور روغن داخلی
در EF7 این رادیاتور معمولاً از نوع خنک‌شونده با آب ( آبی ) است. اگر مبدل حرارتی سوراخ شود یا ترک بخورد، ممکن است روغن و ضدیخ مخلوط شوند.
این خرابی بسیار مخفیانه و مهلک است، چون می‌تواند باعث واشر زدن، خرابی یاتاقان‌ها و گل‌آلود شدن داخل موتور شود.
۳. گرفتگی یا کثیفی مسیرهای داخلی
استفاده از روغن‌های بی‌کیفیت یا دیر تعویض شدن روغن، باعث رسوب و جرم گرفتن مسیرهای داخلی ماژول میشود.
ممکن است فشار روغن کاهش یابد یا مسیر به فیلتر مسدود شود که افزایش استهلاک موتور را در پی دارد.
۴. شکستن بدنه ماژول در اثر ضربه یا حرارت زیاد
در برخی نسخه‌ها، جنس بدنه ( آلومینیوم ریخته‌گری یا پلاستیکی ) ممکن است به مرور ترک بخورد یا تاب بردارد. به‌خصوص در تعویض‌های نادرست فیلتر روغن، سفت کردن زیاد ممکن است به بدنه آسیب بزند.
۵. دسترسی سخت برای تعمیر یا تعویض
بر خلاف پایه‌فیلترهای ساده، دسترسی به اویل ماژول در EF7 سخت‌تر است. برای تعویض آن یا حتی بررسی نشتی، گاهی نیاز به باز کردن چند قطعه دیگر مثل منیفولد یا شیلنگ‌ها است.
۶. عدم وجود سیستم هشدار برای خرابی ماژول
در بسیاری از مدل‌ها هیچ حسگری برای نشت یا افت دمای روغن یا ترکیب شدن روغن و آب وجود ندارد. ممکن است کاربر متوجه خرابی ماژول نشود تا زمانی که آسیب جدی به موتور وارد شود.
نکات مهم در نگهداری اویل ماژول
۱. تعویض به‌موقع روغن موتور با روغن مناسب
همیشه از روغن پیشنهادی کارخانه ( مثلاً 10W-40 نیمه‌سنتتیک یا تمام‌سنتتیک ) استفاده کنید. تأخیر در تعویض روغن باعث ایجاد رسوب در مسیرهای داخلی ماژول و کاهش عملکرد آن می شود.
۲. استفاده از فیلتر روغن با کیفیت اصلی
فیلتر غیر اصلی ممکن است خوب آب بندی نشود یا باعث انسداد زودهنگام بشود. در EF7، فیلتر روی خود ماژول نصب میشود، بنابراین کیفیت آن مستقیم روی ماژول اثر دارد.
۳. بازرسی منظم محل اویل ماژول برای نشتی
هر چند وقت یک‌بار اطراف پایه فیلتر روغن و اتصال ماژول به موتور را بررسی کنید. نشتی روغن یا ضدیخ از این بخش می‌تواند نشانه خرابی واشر یا بدنه باشد.
۴. بررسی سطح ضدیخ و رنگ آن
بدلیل اینکه رادیاتور روغن در EF7 از نوع آبی است، اگر روغن و آب ترکیب شوند، رنگ ضدیخ تغییر می‌کند یا کف‌آلود میشود. کاهش بی‌دلیل ضدیخ هم می‌تواند نشانه نشت به داخل روغن باشد.
۵. از فشار زیاد حین تعویض فیلتر خودداری کنید
سفت کردن بیش از حد فیلتر روغن ممکن است به بدنه اویل ماژول آسیب بزند. بهتر است با گشتاور مناسب ( حدود ۲۰ نیوتن‌متر ) بسته شود.
۶. بررسی دمای روغن موتور در رانندگی طولانی یا سربالایی‌ها
اگر موتور داغ می‌کند یا دمای روغن خیلی بالا میرود، ممکن است مشکل از ترموستات یا رادیاتور داخلی ماژول باشد. دمای بالای طولانی باعث کاهش عمر واشرها و احتمال نشت آن می شود.
۷. هنگام افت فشار روغن یا هشدار روغن، سریعا اویل ماژول را بررسی کنید
حتی اگر چراغ روغن روشن نشود، صدای لق‌لق یا کوبش ممکن است به دلیل فشار کم روغن باشد که می تواند از گرفتگی یا نشتی ماژول باشد.
۸. در تعمیرات یا باز کردن اویل ماژول، حتماً از واشر جدید استفاده کنید
واشرهای قدیمی خاصیت آب‌بندی ندارند و ممکن است نشتی بدهند. هرگونه چرب بودن لبه‌های اتصال می تواند منبع نشتی در آینده باشد.
دلایل اهمیت بالای اویل ماژول در موتورهایی مانند EF7
خنک‌کردن روغن موتور
موتور EF7 نسبت به دمای بالا حساس است و اگر دمای روغن زیاد شود، روانکاری ضعیف میشود. اویل ماژول با داشتن رادیاتور داخلی ( مبدل حرارتی آب-روغن ) دمای روغن را پایین نگه می‌دارد.
جلوگیری از فشار بیش از حد یا کم بودن فشار روغن
طراحی مسیرها در اویل ماژول به حفظ فشار مناسب روغن کمک می‌کند. وجود سوپاپ بای‌پس در صورت گرفتگی فیلتر، مانع از قطع کامل جریان روغن میشود.
فیلتر کردن کامل و دقیق روغن
چون EF7 موتور مدرنی با گپ‌های تنگ در یاتاقان‌ها و سوپاپ‌ها است، ذرات ریز در روغن می‌توانند آسیب‌زننده باشند. نصب مستقیم فیلتر روی ماژول باعث گردش مؤثرتر و ایمن‌تر روغن میشود.
حساسیت بالا به اختلاط آب و روغن
چون رادیاتور روغن EF7 از نوع آبی هست ( با ضدیخ خنک میشود )، هرگونه خرابی در واشر یا ترک در ماژول می‌تواند باعث ترکیب روغن و آب بشود که بسیار خطرناک و پرهزینه است.
یکپارچگی طراحی با موتور
اویل ماژول EF7 بخشی از طراحی کلی موتور محسوب میشود و نبود یا خرابی آن روی کل سیستم روانکاری و خنک‌کاری تأثیر منفی دارد.
در نتیجه، سلامت اویل ماژول به معنای تضمین طول عمر موتور EF7 است. کوچک‌ترین ایراد در این قطعه می‌تواند باعث یاتاقان زدن، داغ شدن موتور یا اختلاط روغن و ضدیخ بشود که جزء خطرناک‌ترین مشکلات فنی هستند.
نتیجه گیری
اُویل ماژول در موتورهایی مانند EF7 نقشی حیاتی در تصفیه، خنک‌سازی و توزیع روغن موتور دارد، اما در عین حال به‌دلیل ساختار پیچیده‌اش و ترکیب شدن سیستم روغن با سیستم آب، ممکن است با مشکلاتی مانند نشتی، اختلاط روغن و ضدیخ، خرابی رادیاتور داخلی یا افت فشار روبه‌رو شود.
نگهداری مناسب این قطعه با تعویض به‌موقع روغن و فیلتر، بررسی منظم نشتی‌ها، پرهیز از سفت کردن بیش از حد فیلتر و استفاده از قطعات اصلی، تأثیر مستقیمی بر سلامت موتور دارد و از هزینه‌های سنگین تعمیراتی در آینده جلوگیری می‌کند.
شش سوال رایج در مورد کاربرد اویل ماژول در خودرو
۱. اویل ماژول چه وظایفی در موتور دارد؟
پاسخ: اویل ماژول مسئول فیلتر کردن روغن، تنظیم دمای آن از طریق مبدل حرارتی ( رادیاتور روغن )، و توزیع روغن به بخش‌های مختلف موتور است. همچنین شامل بای‌پس اضطراری برای عبور روغن در صورت گرفتگی فیلتر می‌باشد.
۲. نشتی از اویل ماژول معمولاً به چه دلایلی ایجاد میشود؟
پاسخ: دلایل رایج نشتی عبارتند از: فرسودگی واشر آب‌بندی، ترک‌خوردگی بدنه ماژول، سفت کردن بیش از حد فیلتر روغن یا خرابی رادیاتور داخلی ماژول که باعث اختلاط روغن و آب نیز میشود.
۳. چه علائمی نشان‌دهنده خرابی یا مشکل در اویل ماژول هستند؟
پاسخ: کاهش سطح روغن یا ضدیخ، تغییر رنگ ضدیخ به حالت قهوه‌ای یا کف‌آلود، کاهش فشار روغن، یا مشاهده نشتی در محل اتصال ماژول از نشانه‌های مهم خرابی آن هستند.
۴. در زمان تعویض فیلتر روغن، چرا باید دقت زیادی داشت؟
پاسخ: زیرا سفت کردن بیش از حد فیلتر می‌تواند بدنه ماژول را ترک بدهد یا واشر را له کند. همیشه باید از گشتاور مناسب (معمولاً با دست یا حدود ۲۰ نیوتن‌متر) استفاده شود.
۵. چرا بررسی دوره‌ای اویل ماژول اهمیت دارد؟
پاسخ: زیرا خرابی اویل ماژول ممکن است باعث ورود روغن به آب یا برعکس شود که در صورت بی‌توجهی منجر به خرابی کامل موتور میشود. همچنین عملکرد نادرست آن موجب کاهش فشار روغن و فرسایش سریع یاتاقان‌ها می‌گردد.
۶. آیا اویل ماژول قطعه‌ای قابل تعمیر است؟
پاسخ: در اکثر موارد، خود ماژول تعمیر نمی‌شود، بلکه تعویض می‌گردد. اما در مواردی مثل نشتی جزئی یا خرابی واشر، تعویض واشر و اورینگ ممکن است کافی باشد، به شرطی که بدنه آسیب ندیده باشد.
