(مشاهده ویدئو این مطلب به صورت تصویری و جذاب با توضیحات استاد در پایین)
ویسکوزیته یا گرانروی به مقاومت یک مایع در برابر جریان گفته می‌شود. در مورد روغن موتور، این مفهوم اهمیت زیادی دارد، زیرا بر عملکرد موتور در شرایط مختلف تأثیر می‌گذارد.
برای مثال عسل و آب را در نظر بگیرید. در صورت ریخته شدن، کدام یک سریع تر جاری می شود و در واقع مقاومت کمتری در برابر جاری شدن دارد؟ مسلما آب.
بنابراین گرانروی یا ویسکوزیته عسل از آب بیشتر است. یعنی عسل مقاومت بیشتری در برابر جاری شدن دارد.
ویسکوزیته روغن موتور چطور اندازه‌گیری می‌شود؟
ویسکوزیته معمولاً به دو حالت بررسی می‌شود:
در دماهای پایین (شروع سرد)
ویسکوزیته روغن نشان می‌دهد که روغن تا چه اندازه در دماهای پایین (مثلاً صبح های سرد) قابلیت جریان دارد. عدد ویسکوزیته پایین‌تر (مثلاً 5W) نشان دهنده روان‌تر بودن روغن در این شرایط است. حرف W به معنی Winter (زمستان) است.
اگر همان عسل را در نظر بگیریم، در محیط خانه و یخچال، دو گرانروی متفاوت را خواهد داشت. به این معنی که گرانروی آن در یخچال بدلیل سرما بیشتر است و سخت تر جاری می شود.
در دماهای بالا (عملکرد موتور)
وقتی موتور داغ است، روغن باید خاصیت خود را حفظ کرده و به خوبی بین اجزا حرکت کند تا از ساییدگی جلوگیری کند. عدد بزرگ‌تر بعد از W (مثلاً ۳۰ یا ۴۰) نشان‌دهنده مقاومت روغن در برابر رقیق شدن در دماهای بالا است.
چرا ویسکوزیته مهم است؟
محافظت از اجزای موتور:
اگر روغن بیش از حد روان باشد (ویسکوزیته کم)، نمی‌تواند به‌خوبی از قطعات در برابر سایش محافظت کند. اگر هم خیلی غلیظ باشد (ویسکوزیته زیاد)، حرکت آن کند شده و ممکن است به موتور فشار بیاورد.
عملکرد در شرایط مختلف دما:
روغن با ویسکوزیته مناسب باید هم در دماهای سرد به راحتی جریان پیدا کند و هم در دماهای گرم چسبندگی کافی برای محافظت داشته باشد.
چگونه ویسکوزیته مناسب را انتخاب کنیم؟
استانداردهایی مانند SAE ( Society of Automotive Engineers ) که مخفف انجمن مهندسان خودرو است، مشخص می‌کنند که روغن‌های موتور با چه ویسکوزیته ای برای شرایط مختلف مناسب هستند. دفترچه راهنمای خودرو معمولاً گرید ویسکوزیته مناسب را بر اساس دمای محیط و شرایط رانندگی توصیه می‌کند. مثلاً:
برای مناطق سرد: 5W-30
برای مناطق گرم: 10W-40
انتخاب درست ویسکوزیته باعث افزایش عمر موتور و بهبود عملکرد خودرو می‌شود. در آموزش های آینده به امید خدا مفهوم روغن موتورهای مونوگرید ( Monograde ) و مالتی‌گرید ( Multigrade ) را مورد بررسی قرار می دهیم.
