لنت ترمز یکی از مهم‌ترین اجزای سیستم ترمز خودرو است که وظیفه‌اش تولید اصطکاک برای کاهش سرعت یا توقف خودرو است. بدون لنت ترمز، هیچ ترمزی کار نخواهد کرد.
در ادامه با بررسی کاربرد و انواع لنت ترمز با مجله اینترنتی خودروآموز همراه باشید.
کاربرد لنت ترمز
لنت ترمز بخش حیاتی سیستم ترمز خودرو است که وظیفه‌اش ایجاد اصطکاک برای کاهش سرعت یا توقف کامل خودرو است. بدون لنت ترمز، دیسک یا کاسه ترمز نمی‌تواند به درستی سرعت خودرو را کم کند.
نقش اصلی لنت ترمز
- کاهش سرعت خودرو
- توقف کامل خودرو
- کنترل بهتر خودرو در سرازیری یا موقع ترمزهای ناگهانی
نحوه عملکرد
لنت ترمز در تماس با دیسک یا کاسه ترمز قرار می‌گیرد و با ایجاد اصطکاک باعث کاهش سرعت چرخ ها می‌شود. باید مقاوم در برابر حرارت، دارای اصطکاک مناسب، بی صدا و طول عمر بالا باشد.
در خودروهای امروزی معمولاً در محور جلو از ترمز دیسکی ( و لنت دیسکی ) استفاده می‌شود. سیستم ترمز خودرو معمولاً از نوع هیدرولیکی است. عملکرد آن در چند مرحله خلاصه می‌شود:
فشار دادن پدال ترمز توسط راننده: وقتی پدال ترمز را فشار می‌دهی، فشار هیدرولیکی در سیستم ایجاد می‌شود.
انتقال نیرو به سیلندر چرخ: نیروی هیدرولیکی به پیستون داخل کالیپر ( در ترمز دیسکی ) یا سیلندر ترمز ( در ترمز کاسه‌ای ) منتقل می‌شود.
فشار لنت به دیسک یا کاسه ترمز: پیستون، لنت را به سمت دیسک یا کاسه فشار می دهد. تماس مستقیم بین لنت و دیسک ( یا کاسه ) باعث ایجاد اصطکاک می‌شود.
کاهش سرعت چرخ: اصطکاک بین لنت و دیسک یا کاسه، چرخش چرخ را کاهش داده یا متوقف می‌کند.
توقف خودرو: این روند در هر چهار چرخ به طور هم‌زمان یا مجزا انجام می‌شود و باعث توقف ایمن خودرو می‌گردد.
اجزای لنت ترمز
اجزای اصلی لنت ترمز خودرو به‌گونه‌ای طراحی شده‌اند که بتوانند در برابر فشار و گرمای زیاد حاصل از ترمزگیری مقاومت کنند و عملکرد مناسبی داشته باشند. در ادامه، اجزای اصلی یک لنت ترمز ( به‌ویژه لنت دیسکی ) را بررسی می‌کنیم:
۱. پایه فلزی ( Back Plate )
به‌عنوان پایه نگهدارنده برای دیگر اجزای لنت عمل می‌کند. جنس آن فولادی یا آهنی است. انتقال فشار پیستون به سطح اصطکاکی و حفظ شکل لنت در شرایط سخت را بر عهده دارد.
۲. مواد اصطکاکی ( Friction Material )
اصلی‌ترین بخش لنت که با دیسک تماس پیدا می‌کند و اصطکاک ایجاد می‌کند. این قسمت مقاوم در برابر گرما، سایش و فشار زیاد است. از ترکیبی از مواد سرامیکی، فلزی، آلی ( non-asbestos ) یا نیمه فلزی ساخته می شود.
۳. چسب یا رزین اتصال ( Bonding Agent )
وظیفه آن اتصال مواد اصطکاکی به پایه فلزی است. معمولاً در آن از چسب‌های مقاوم در برابر حرارت و فشار بالا استفاده می‌شود.
۴. لایه میانی ( Shim یا Insulation Layer )
وظیفه کاهش صدا و لرزش هنگام ترمزگیری را بر عهده دارد. جنس آن ممکن است از لاستیک، فلز نازک یا ترکیبی از مواد عایق باشد.
۵. شیارهای سطحی ( Slots ) – در برخی مدل ها
کاربرد آن کمک به خروج گرد و غبار، گاز و حرارت است. که باعث افزایش عملکرد ترمز در شرایط سخت می شود.
۶. شیار نشانگر سایش ( Wear Indicator ) – در برخی مدل‌ها
نشان می‌دهد که مواد اصطکاکی تمام شده و وقت تعویض لنت است. نوع آن مکانیکی (صدا ایجاد می‌کند) یا الکترونیکی (هشدار در پشت آمپر) می تواند باشد.
در نتیجه لنت ترمز فقط یک تکه نیست، بلکه مجموعه‌ای از قطعات مقاوم و دقیق است که برای ایمنی خودرو طراحی شده‌اند. انتخاب لنت با کیفیت بالا و تعویض به موقع آن باعث کاهش تصادف، عملکرد بهتر ترمز و افزایش عمر سایر قطعات ترمز مانند دیسک یا کاسه می‌شود.
انواع لنت ترمز
نیمه‌فلزی
لنت ترمز نیمه‌فلزی ( Semi-Metallic ) یکی از رایج‌ترین انواع لنت‌ها در خودروهای سواری، به‌ویژه خودروهای داخلی و میان رده مانند پژو، سمند، پراید و … است. این نوع لنت از ترکیبی از مواد فلزی و غیر فلزی ساخته می‌شود که عملکردی قوی، بادوام و قابل اطمینان دارد.
ترکیب مواد لنت نیمه‌فلزی
- بین ۳۰ تا ۶۵ درصد فلز ( مثل آهن، فولاد، مس یا گرافیت )
- رزین‌های پلیمری برای چسبندگی و استحکام
- پرکننده‌های معدنی یا کربنی برای کنترل اصطکاک و حرارت
ویژگی‌ها و مزایای لنت نیمه‌فلزی
عملکرد قوی در ترمزگیری: مناسب برای رانندگی شهری و جاده‌ای با قدرت ترمز بالا
مقاومت بالا در برابر حرارت: مناسب برای استفاده مداوم، حتی در شرایط سخت مثل سربالایی ها
قیمت مناسب: نسبت به لنت های سرامیکی ارزان تر
دوام بالا: عمر بیشتر نسبت به لنت‌های آلی
معایب لنت‌های نیمه‌فلزی
صدای بیشتر در ترمزگیری: به‌ویژه وقتی تازه نصب شده یا دیسک خراش دارد
ساییدگی بیشتر دیسک ترمز: نسبت به لنت های نرم‌تر، مثل آلی یا سرامیکی
گرد لنت بیشتر: تولید گرده‌ی سیاه روی رینگ‌ها که نیاز به تمیزکاری دارد
مناسب برای چه خودروهایی است؟
- پژو ۴۰۵، سمند، دنا، پراید، تیبا، رانا
- خودروهایی که در شهر و جاده رانندگی می‌کنند
- رانندگانی که به ترمز قوی و عمر طولانی اهمیت می‌دهند
بنابراین لنت نیمه‌فلزی انتخابی خوب برای اکثر خودروهای خانوادگی و عمومی است. اگر دوام، قدرت ترمزگیری و قیمت مناسب برایتان اولویت دارد، این نوع لنت گزینه‌ای مطمئن است. البته اگر صدای ترمز برایتان مهم است یا دیسک ترمز قدیمی شده، بهتر است قبل از انتخاب آن را بررسی کنید.
لنت ترمز سرامیکی
لنت ترمز سرامیکی یکی از پیشرفته‌ترین و گران‌ترین انواع لنت ترمز است که در خودروهای مدرن، لوکس یا اسپرت مورد استفاده قرار می‌گیرد. این نوع لنت با استفاده از فناوری روز و ترکیبی از الیاف سرامیک، مس و مواد چسبنده مخصوص ساخته می‌شود.
ترکیب مواد
- الیاف سرامیکی ( مقاوم در برابر حرارت بالا )
- ذرات ریز مس یا آلیاژهای فلزی دیگر
- رزین‌های باکیفیت برای چسبندگی و اتصال
مزایای لنت ترمز سرامیکی
صدای کم: هنگام ترمزگیری تقریباً بی‌صدا هستند
گرد لنت بسیار کم: چرخ خودرو تمیزتر می‌ماند
مقاومت بالا به گرما: در شرایط داغ، ترمزگیری ثابت و مؤثر دارند
آسیب کمتر به دیسک: نسبت به لنت‌های فلزی یا نیمه‌فلزی، فشار کمتری روی دیسک وارد می‌کنند
عملکرد یکنواخت: حتی در سرعت بالا و رانندگی پرفشار، عملکرد خود را حفظ می‌کنند
معایب لنت سرامیکی
قیمت بالا: گران‌ترین نوع لنت ترمز در بازار است
عملکرد کمتر در سرما: در دماهای بسیار پایین عملکردشان کمی کاهش می‌یابد
مناسب نبودن برای خودروهای سنگین: برای خودروهای آفرود، وانت یا ماشین‌های باری گزینه‌ی مناسبی نیستند
مناسب برای چه کسانی و چه خودروهایی؟
- خودروهای لوکس مثل کیا اپتیما، تویوتا کمری، مزدا ۶ و …
- خودروهایی با ترمزهای حساس و دیسک‌های گران‌قیمت
- رانندگانی که به صدای کم و تمیزی رینگ ها اهمیت می‌دهند
- استفاده‌ی شهری و جاده‌ای در شرایط معمول
در نتیجه اگر دنبال ترمزگیری بی‌صدا، گرد کم و طول عمر بالا هستید و هزینه برایتان مشکلی ندارد، لنت ترمز سرامیکی بهترین گزینه است. اما اگر خودرویی معمولی دارید ( مانند پژو، تیبا، سمند )، استفاده از این نوع لنت شاید به صرفه نباشد، چون هزینه اش نسبت به لنت‌های نیمه‌فلزی بیشتر است، در حالی که مزایای آن را به طور کامل استفاده نمی‌کنید.
لنت ترمز آلی
لنت ترمز آلی بدون آزبست ( NAO )، نوعی از لنت‌های ترمز است که از مواد طبیعی و آلی ساخته شده و در آن از ماده ی سرطان‌زای آزبست استفاده نمی‌شود. این لنت ها معمولاً در خودروهای شهری و سبک به کار می‌روند.
ترکیب مواد
- رزین‌ها و چسب‌های پلیمری
- الیاف شیشه، کربن، کولار یا آرامید
- پودر لاستیک
- گرافیت برای روان‌کاری و کاهش صدا
مزایای لنت ترمز آلی
صدای کم: ترمزگیری نرم و تقریباً بی‌صدا
مناسب رانندگی شهری: در سرعت‌های پایین و متوسط، عملکرد خوبی دارند
قیمت مناسب: ارزان‌تر از لنت‌های سرامیکی و بعضی نیمه‌فلزی‌ها
تولید گرمای کمتر: دمای پایین‌تر به دیسک و قطعات وارد می‌شود
دوستدار محیط زیست: بدون آزبست، آسیب کمتری به محیط‌زیست وارد می‌کند
معایب لنت ترمز آلی
عمر کمتر: نسبت به سرامیکی و نیمه‌فلزی، سریع‌تر ساییده می‌شوند
گرد و غبار بیشتر: چرخ‌ها سریع‌تر کثیف می‌شوند
کاهش عملکرد در گرمای بالا: در ترمزهای متوالی یا سرعت بالا، ممکن است کارایی کاهش یابد
مناسب نبودن برای خودروهای سنگین: برای ماشین‌های باری یا با رانندگی سنگین توصیه نمی‌شود
مناسب برای چه افراد و خودروهایی؟
- خودروهای سبک شهری مثل: پژو ۲۰۶، تیبا، پراید، ال ۹۰
- رانندگانی با استفاده روزمره، ترافیکی و سبک
- افرادی که به صدای ترمز حساس‌اند
- کسانی که می‌خواهند هزینه کمتری بپردازند
بنابراین اگر رانندگی بیشتر در شهر، با سرعت پایین و بدون بار زیاد است، و دنبال یک لنت ارزان، بی‌صدا و نرم می‌گردید، لنت ترمز آلی می‌تواند گزینه‌ی خوبی باشد. ولی برای سفرهای طولانی، رانندگی تهاجمی یا خودروهای سنگین، بهتر است سراغ لنت‌های نیمه‌فلزی یا سرامیکی بروید.
لنت ترمز کم‌فلز
لنت ترمز کم‌فلز یا Low-Metallic NAO ترکیبی از لنت‌های آلی با درصد کمی فلز ( بین ۱۰ تا ۳۰٪ ) است. این نوع لنت‌ها به‌منظور افزایش قدرت ترمزگیری و مقاومت در برابر حرارت ساخته شده‌اند و در واقع بین لنت‌های آلی و نیمه‌فلزی قرار می‌گیرند.
ترکیبات اصلی
- رزین و مواد آلی ( مشابه لنت آلی )
- فلزات نرم مانند مس یا فولاد
- گرافیت یا سایر مواد روان‌ساز
مزایای لنت کم‌فلز
ترمزگیری قوی‌تر: عملکرد بهتر نسبت به لنت‌های آلی، مخصوصاً در سرعت‌های بالا
دفع حرارت بهتر: خنک شدن سریع‌تر در ترمزهای پیاپی
قیمت: مناسب‌تر از لنت‌های سرامیکی
مناسب خودروهای معمولی تا نیمه‌سنگین: می‌توانند در خودروهای سواری متوسط یا وانت‌های سبک هم استفاده شوند
معایب لنت کم‌فلز
صدای ترمز بیشتر: به‌دلیل وجود فلز، ممکن است هنگام ترمزگیری صدا بدهد
تولید گرد و غبار بیشتر: چرخ‌ها سریع‌تر کثیف می‌شوند
ساییدگی دیسک بیشتر: ممکن است به مرور زمان، باعث کاهش عمر دیسک ترمز شود
مناسب برای چه خودروهایی؟
- خودروهای شهرستانی یا بین‌شهری با رانندگی نیمه‌سنگین
- خودروهایی با نیاز به ترمزگیری مؤثرتر از آلی ها
- مثال: سمند، دنا، پژو پارس، رانا، ال۹۰، زانتیا
در نتیجه لنت کم‌فلز یک گزینه میانی عالی برای کسانی است که می‌خواهند ترمزگیری بهتری نسبت به لنت آلی داشته باشند، اما نمی‌خواهند هزینه زیاد لنت‌های سرامیکی را پرداخت کنند. اگر رانندگی شما گاهی پر فشار است، یا در مناطق گرم زندگی می‌کنید، این نوع لنت انتخاب خوبی است.
لنت ترمز زغالی یا مسابقه‌ای
لنت ترمز زغالی یا Carbon-Metallic نوعی از لنت‌های با کارایی بسیار بالا است که برای شرایط شدید مانند مسابقات اتومبیل‌رانی، رانندگی‌های اسپرت یا خودروهای سنگین و پرقدرت طراحی شده است. این نوع لنت‌ها از ترکیباتی مقاوم در برابر حرارت و فشار ساخته شده‌اند.
ترکیبات اصلی
- الیاف کربن ( زغال‌گونه )
- فلزات سخت مانند آهن، فولاد، تیتانیوم
- مواد مقاوم در برابر حرارت ( کربیدها، گرافیت و … )
- چسب‌های بسیار مقاوم برای یکپارچگی در دمای بالا
مزایای لنت ترمز زغالی
مقاومت بسیار بالا در برابر حرارت: عملکرد پایدار حتی در دماهای بالای ۶۰۰ درجه سانتی‌گراد
قدرت ترمزگیری فوق‌العاده: توقف سریع و مطمئن در سرعت‌های بالا
عمر طولانی در شرایط حرفه‌ای: اگرچه در رانندگی عادی ممکن است سریع‌تر مستهلک شود
پایدار در ترمزهای پی‌درپی: دچار افت عملکرد ( Brake Fade ) نمی شود
معایب لنت مسابقه ای
عملکرد ضعیف در دمای پایین: برای رانندگی روزمره مناسب نیست؛ باید گرم شود تا خوب ترمز کند
صدای زیاد: معمولاً سوت می‌کشد یا ضربه‌دار ترمز می‌گیرد
گرد و غبار بسیار زیاد: چرخ‌ها سریع کثیف می‌شوند
قیمت بالا: بسیار گران تر از لنت های معمولی
سایش شدید دیسک: به‌دلیل سختی بالا، ممکن است عمر دیسک را کاهش دهد
مناسب برای چه خودروهایی؟
- خودروهای مسابقه‌ای یا تیونینگ شده
- خودروهایی با سیستم ترمز ارتقاء یافته ( Performance Brake Kits )
- کاربرد در پیست، مسابقه، یا شرایط فوق فشار
- این لنت برای رانندگی شهری و روزمره مناسب نیست. نه تنها عملکرد مناسبی ندارد، بلکه می‌تواند به اجزای ترمز معمولی آسیب بزند.
بنابراین لنت ترمز زغالی یا مسابقه‌ای، گزینه‌ای فوق حرفه‌ای است که تنها در شرایط خاص مثل رانندگی اسپرت یا مسابقه پیشنهاد می‌شود. اگر قصد استفاده در خودروی شهری را دارید، بهتر است از انواع سرامیکی یا نیمه‌فلزی استفاده کنید تا هم ایمن باشد و هم اجزای سیستم ترمز آسیب نبینند.
جمع بندی انواع لنت ترمز
| نوع لنت | توضیح | مزایا | معایب |
|---|---|---|---|
| نیمه فلزی | ترکیب فلز و رزین | مقاومت حرارتی بالا، قیمت مناسب | سایش دیسک بیشتر، صدای بیشتر |
| سرامیکی | ترکیب سرامیک و الیاف نرم | بی‌صدا، گرد کمتر، عمر بالا | گران‌تر، عملکرد ضعیف‌تر در سرمای زیاد |
| آلی | ساخته شده از الیاف طبیعی ( کولار، رزین ) | نرم، بی‌صدا، ارزان | عمر کمتر، ضعیف در ترمزگیری شدید |
| کم‌فلز | ترکیب آلی با مقدار کم فلز | عملکرد بهتر از آلی خالص | گرد لنت زیاد، کمی صدا |
| زغالی یا مسابقه‌ای | مخصوص خودروهای مسابقه | عملکرد عالی در دمای بالا | نامناسب برای رانندگی روزمره، بسیار گران |
زمان تعویض لنت ترمز
هر ۳۰ هزار تا ۶۰ هزار کیلومتر بسته به نوع رانندگی می توان برای تعویض لنت اقدام نمود. و معمولا اگر علائم زیر را مشاهده کردید:
- صدای سوت یا جیغ در ترمزگیری
- کاهش قدرت ترمز
- لرزش پدال ترمز
- روشن شدن چراغ ترمز ( در بعضی خودروها )
نکات مهم هنگام خرید لنت
- مطابق با نوع سیستم ترمز و خودرو باشد ( مثلاً لنت پژو با سمند یا پراید فرق دارد )
- برند معتبر و دارای ضمانت
- حتماً دیسک ترمز را نیز بررسی کن ( گاهی دیسک هم باید تراش یا تعویض شود )
- نصب توسط مکانیک ماهر
شش سوال رایج در مورد کاربرد لنت ترمز و انواع آن
۱. لنت ترمز چه کاربردی دارد؟
پاسخ: لنت ترمز نقش کلیدی در سیستم ترمز خودرو دارد. با ایجاد اصطکاک با دیسک ترمز، باعث کاهش سرعت چرخ‌ها و توقف خودرو می‌شود. بدون لنت سالم، ترمزگیری مؤثر انجام نمی‌شود و ایمنی خودرو به خطر می‌افتد.
۲. چند نوع لنت ترمز وجود دارد و تفاوت آن‌ها چیست؟
پاسخ:
– آلی: نرم، بی‌صدا، مناسب رانندگی شهری، عمر کمتر.
– نیمه‌فلزی: ترمزگیری قوی‌تر، مقاوم‌تر، صدای بیشتر.
– سرامیکی: عملکرد بالا، عمر طولانی، صدای بسیار کم، قیمت بالا.
– کم‌فلز: ترکیب آلی و فلزی، مناسب رانندگی معمولی.
– زغالی یا مسابقه‌ای: مخصوص مسابقه، بسیار مقاوم، مناسب رانندگی روزمره نیست.
۳. چه زمانی باید لنت ترمز را تعویض کنیم؟
پاسخ: زمان تعویض بسته به نوع لنت و نوع رانندگی متفاوت است، اما به‌طور متوسط هر ۲۰ تا ۶۰ هزار کیلومتر باید بررسی شود. علائم هشدار شامل: صدای سوت یا جیغ هنگام ترمز، طولانی شدن زمان توقف، کاهش ضخامت لنت، لرزش در پدال ترمز
۴. آیا استفاده از لنت ترمز زغالی برای رانندگی روزمره مناسب است؟
پاسخ: خیر. لنت‌های زغالی برای دمای بالا و شرایط شدید طراحی شده‌اند. در رانندگی شهری به خوبی گرم نمی‌شوند و ممکن است عملکرد ضعیفی داشته باشند. همچنین به دیسک آسیب می‌زنند و گرد زیادی تولید می‌کنند.
۵. بهترین نوع لنت برای خودروی معمولی در رانندگی شهری چیست؟
پاسخ: لنت‌های سرامیکی یا نیمه‌فلزی بهترین گزینه هستند. سرامیکی صدای بسیار کمی دارد، گرد تولید نمی‌کند و عمر بالایی دارد، هرچند گران‌تر است. نیمه‌فلزی مقرون به صرفه‌تر و مناسب رانندگی معمولی است.
۶. آیا لنت‌های ارزان تر قابل اعتمادند؟
پاسخ: معمولاً لنت‌های ارزان‌تر از مواد ضعیف‌تری ساخته شده‌اند، زودتر ساییده می‌شوند، ممکن است دیسک را آسیب بزنند و در شرایط بحرانی ترمزگیری خوبی نداشته باشند. همیشه از برند معتبر و متناسب با خودرو استفاده کنید.
