سرعت مجاز در راه های درون و بیرون شهری

در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، حداقل و حداکثر سرعت مجاز به این معناست که راننده باید در یک محدوده ‌ی سرعت مشخص، یعنی نه کمتر از حداقل و نه بیشتر از حداکثر سرعت مجاز تعیین شده، حرکت کند.
زیرا عدم رعایت سرعت مجاز می تواند باعث ایجاد خطرات و تصادفات جبران ناپذیری در رانندگی شود. در ادامه با بررسی سرعت های مجاز انواع وسایل نقلیه در راه های درون و بیرون شهری با مجله اینترنتی خودروآموز همراه باشید.

۱. حداکثر سرعت مجاز

این بیشترین سرعتی است که راننده مجاز به حرکت در آن مسیر است. هدف از آن جلوگیری از رانندگی خطرناک و کاهش تصادف می باشد.
این محدودیت معمولاً با تابلوی انتظامی دایره‌ای با نوار حاشیه قرمز با عدد داخل آن نشان داده می‌شود. برای مثال عدد ۸۰ یعنی حداکثر سرعت ۸۰ کیلومتر بر ساعت است.

۲. حداقل سرعت مجاز

این کمترین سرعتی است که راننده نباید کمتر از آن حرکت کند ( مگر در شرایط خاص مانند ترافیک یا خرابی خودرو ). هدف از این کار جلوگیری از ایجاد مانع و اختلال در جریان روان ترافیک است.
این محدودیت معمولاً با تابلوی دایره‌ای آبی با عدد سفید داخل آن نشان داده می‌شود. برای مثال ۷۰ یعنی حداقل سرعت ۷۰ کیلومتر بر ساعت است.

اگر رعایت نشود
سرعت بالاتر از حداکثر: جریمه، نمره منفی، خطر تصادف
سرعت پایین‌تر از حداقل: جریمه، خطر انسداد مسیر، تصادف از پشت

چرا رعایت سرعت مجاز اهمیت دارد؟

کاهش احتمال تصادف مرگبار: افزایش سرعت، خطر برخورد شدید و زمان واکنش را افزایش می‌دهد.
حفظ جان عابران پیاده و موتورسواران: درون شهرها، تصادف با عابر در سرعت بالا معمولاً کشنده است.
کاهش مصرف سوخت و استهلاک خودرو: رانندگی در محدوده مجاز باعث کارکرد بهینه موتور می‌شود.
رعایت قوانین و جلوگیری از جریمه: سرعت غیرمجاز منجر به جریمه، نمره منفی، توقیف خودرو یا حتی ابطال گواهینامه می‌شود.
افزایش آرامش رانندگی و نظم ترافیکی: رعایت حد سرعت باعث نظم، پیش‌بینی‌پذیری و کاهش تنش در رانندگی می‌شود.

راه شریانی چیست

در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی کشورمان، راه‌ها بر اساس اهمیت، حجم ترافیک، و نقش آن‌ها در شبکه حمل ‌و نقل به چند دسته تقسیم می‌شوند. دو دسته‌ی اصلی آن‌ها عبارتند از:

راه‌های شریانی درجه یک
راه‌های شریانی درجه دو

راه‌ های شریانی درجه یک ( آزادراه و بزرگراه )

راه‌هایی با ظرفیت بالا که برای عبور سریع، مستقیم و ایمن بین شهرها یا نقاط اصلی شهری طراحی شده‌اند.

شامل:

الف: آزادراه‌ها ( Freeways )

دو مسیر رفت و برگشت مجزا
جداشده با گاردریل یا جداکننده فیزیکی
فاقد تقاطع هم‌سطح
ورود و خروج فقط از طریق رمپ و پل ( تقاطع غیرهم‌سطح )
سرعت بالا ( مثلاً ۱۲۰ برای سواری )
برخی دارای ایستگاه‌ های پرداخت عوارض

همچنین بخوانید

مفهوم حق تقدم در آیین نامه رانندگی

ب: بزرگراه‌ها ( Highways )

دو مسیر جداگانه
ممکن است برخی تقاطع‌های هم‌سطح داشته باشند
ورودی و خروجی‌ها گاهی ساده‌تر از آزادراه هستند
سرعت کمتر از آزادراه ( مثلاً ۱۰۰ یا ۱۱۰ )
معمولا بدون ایستگاه پرداخت عوارض

کاربرد
ارتباط سریع بین مناطق شهری یا بین شهری
کاهش ترافیک در شهرهای بزرگ

راه‌های شریانی درجه دو

راه‌هایی هستند که در کنار درجه یک‌ها، نقش مهمی در پخش و توزیع ترافیک شهری و بین‌شهری دارند ولی با ظرفیت و سرعت پایین‌تر هستند.

شامل:
خیابان‌های اصلی درون‌ شهری
جاده‌های فرعی پر تردد بین روستاها و شهرک ‌ها
مسیرهایی که بین محلات شهری عبور می‌کنند

ویژگی‌ ها:
ممکن است چراغ راهنمایی یا تقاطع هم‌سطح داشته باشند
گاهی دوطرفه و بدون جداکننده فیزیکی هستند
سرعت مجاز پایین‌تر ( مثلاً بین ۳۰ یا ۶۰ کیلومتر بر ساعت )

سرعت مجاز در شهرها و مناطق مسکونی

۱. معابر شریانی درجه یک

آزاد راه ها حداقل۷۰ و حداکثر ۱۲۰ کیلومتر در ساعت
بزرگراه ها حداکثر ۱۰۰ کیلومتر در ساعت

۲. معابر شریانی درجه دو

خیابانهای شریانی اصلی حداکثر ۶۰ کیلومتر در ساعت
خیابانهای شریانی فرعی حداکثر ۵۰ کیلومتر در ساعت

۳. معابر محلی
در این معابر و میدان ها حداکثر۳۰ کیلومتر در ساعت

نکات مهم
– تردد اتوبوس، مینی بوس و انواع بارکشها به استثناء وانت ها در خط سوم ( سرعت ) آزاد راه های شهری ممنوع است.
– حداکثر سرعت مجاز برای وسایل نقلیه موتوری در هر یک از خط های عبوری آزادراه ها با توجه به شرایط محل به وسیله علایم تعیین می گردد.

راه های بیرون شهری و مناطق غیر مسکونی

به راه‌هایی که خارج از محدوده شهری و خارج از مناطق مسکونی هستند گفته می شود. این راه ها شامل موارد زیر می شوند:

الف: آزادراه ( Freeway )

ویژگی ‌ها:
دو مسیر جدا برای رفت‌ و برگشت
جداکننده وسط ( مثلاً گاردریل )
تقاطع غیرهم‌سطح ( یعنی پل و رمپ دارد، چراغ راهنمایی ندارد )
ورود و خروج محدود از طریق مسیرهای مشخص
مثال: آزادراه تهران–قم

ب: بزرگراه ( Highway )

ویژگی‌ها:
دو مسیر جدا
ممکن است تقاطع هم‌سطح داشته باشد
ورود و خروج آسان‌تر نسبت به آزادراه
گاهی در داخل شهرها هم بزرگراه داریم، ولی در این‌جا منظور بیرون‌ شهری است

ج: جاده اصلی ( Main Road )

ویژگی‌ها:
جاده‌های دوطرفه با اهمیت بالا
معمولاً ارتباط بین شهرهای اصلی یا با مناطق خاص
ممکن است جداکننده نداشته باشد
برخی مسیرها تابلو « راه اصلی » دارند

همچنین بخوانید

حق تقدم در تقاطع های دارای علائم کنترلی

د: جاده فرعی ( Secondary Road )

ویژگی‌ها:
جاده‌هایی که از راه اصلی منشعب می‌شوند
ممکن است به روستاها یا مناطق کم‌جمعیت ختم شوند
معمولاً باریک‌تر و با سرعت مجاز کمتر
خودروهایی که از جاده فرعی وارد می‌شوند باید حق تقدم را رعایت کنند.

در تمامی این راه‌ ها، تابلوها و علائم راهنمایی تعیین‌کننده نهایی محدودیت سرعت و حق تقدم هستند. همیشه باید به آن‌ها توجه کرد، حتی اگر نوع جاده را بشناسید.

سرعت مجاز در راه های بیرون شهری و مناطق غیر مسکونی

الف: آزادراه ها

۱- حداکثر میزان سرعت مجاز انواع سواری و وانت بارها ۱۲۰ کیلومتر در ساعت
۲- حداکثر میزان سرعت مجاز انواع اتوبوس، مینی بوس، تریلی، کامیون و کامیونت ۱۱۰ کیلومتر در ساعت
۳- حداقل میزان سرعت مجاز کلیه وسایل نقلیه فوق ۷۰ کیلومتر در ساعت

نکات مهم
– تردد وسایل نقلیه سنگین مانند اتوبوس، مینی بوس، تریلی، کامیون و کامیونت، در خط سوم ( سرعت ) آزادراه ها ممنوع است.
– استفاده از حداقل سرعت مجاز برای کلیه وسایل نقلیه صرفا در خط عبوری سمت راست آزادراه ( جنب شانه راه ) مجاز می باشد.

ب: بزرگراه های دارای خطوط رفت و برگشت جدا از هم

۱- حداکثر میزان سرعت مجاز انواع سواری و وانت بارها ۱۱۰ کیلومتر در ساعت
۲- حداکثر میزان سرعت مجاز انواع اتوبوس، مینی بوس، تریلی، کامیون و کامیونت ۱۰۰ کیلومتر در ساعت