در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، برچسب ها ( یا پلاک‌های شناسایی خاص ) نوعی نشانه یا علامت اضافی هستند که روی خودرو نصب می‌شوند و اطلاعات خاصی درباره وضعیت خودرو یا راننده ارائه می‌دهند. این برچسب‌ها بخشی از علائم راهنمایی و رانندگی نیستند که کنار جاده نصب می‌شوند، بلکه روی شیشه یا بدنه خودرو چسبانده می‌شوند و معمولاً توسط مراجع رسمی صادر می‌گردند.
کاربردها و مفهوم برچسب ها
برچسب راننده معلول
نشان می‌دهد که راننده یا یکی از سرنشینان دارای معلولیت جسمی است. این خودرو حق پارک در محل‌های ویژه معلولین را دارد.
دیگر رانندگان باید احتیاط بیشتری در نزدیکی این خودرو داشته باشند.
برچسب راننده ناشنوا
یکی از برچسب‌های شناسایی مهم در راهنمایی و رانندگی است که روی شیشه عقب یا کنار خودرو نصب می‌شود تا سایر رانندگان و مأموران پلیس را از وضعیت خاص راننده آگاه کند.
مفهوم و کاربرد برچسب راننده ناشنوا
اطلاع‌رسانی به دیگر رانندگان:
هشدار می‌دهد که راننده قادر به شنیدن بوق، آژیر یا صدای دیگر خودروها نیست.باعث می‌شود دیگران با احتیاط بیشتری از کنار او عبور کرده یا فاصله مناسب را حفظ کنند.
تأثیر در ارتباط با پلیس یا امداد:
مأموران راهنمایی و رانندگی در صورت توقف خودرو، متوجه می‌شوند که باید از روش‌های دیداری یا نوشتاری برای ارتباط استفاده کنند.
افزایش ایمنی روانی راننده:
راننده ناشنوا در شرایط ترافیکی با خیال راحت‌تری رانندگی می‌کند، چون می‌داند دیگران از شرایط او آگاه هستند.
برچسب خودرو طویل ( مثلاً کامیون های بلند یا تریلی )
هشدار به دیگر رانندگان که این وسیله نقلیه دارای طول زیاد است و ممکن است در گردش یا سبقت فضای بیشتری اشغال کند.
پلیس و دیگر رانندگان با دیدن این برچسب، محدودیت‌های ترافیکی خاص مربوط به آن را رعایت می‌کنند.
برچسب‌های ویژه مجوز تردد یا محدودیت
مثل برچسب‌های طرح ترافیک، طرح کاهش آلودگی، یا ورود به مناطق خاص شهری. این برچسب‌ها مشخص می‌کنند که خودرو اجازه ورود به محدوده‌های خاص را دارد یا نه.
برچسب آموزشی ( مثلاً راننده تازه‌کار یا تحت آموزش )
نشان می‌دهد راننده تجربه کمی دارد و ممکن است حرکات کند یا ناگهانی داشته باشد. سایر رانندگان با احتیاط بیشتری در کنار این خودرو حرکت می‌کنند. مانند برچسب خودروهای تحت آموزش کلاس آموزشگاه های رانندگی که برای متوجه ساختن سایر کابران ترافیک مورد استفاده قرار می گیرد.
سایر برچسب های کاربردی
علاوه بر برچسب‌های « راننده معلول » یا « خودرو طویل »، برچسب‌های شناسایی خودروها انواع مختلفی دارند که هرکدام کاربرد خاصی در کنترل ترافیک، ایمنی، یا نظارت پلیس دارند. در ادامه، مهم‌ترین برچسب‌های مورد استفاده در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی را معرفی می نماییم
فهرست برچسب‌های پرکاربرد و مفهوم آن‌ها
راننده معلول: اجازه استفاده از پارکینگ معلولان – هشدار به دیگر رانندگان برای رعایت احتیاط بیشتر.
خودرو طویل: اعلام طول زیاد وسیله ( مانند تریلی یا کامیون بلند ) – احتیاط در سبقت و گردش‌ها.
حمل مواد خطرناک: هشدار درباره حمل مواد آتش‌زا، سمی، خورنده یا منفجره – الزام به رعایت مسیر خاص.
آزمایشی یا راننده مبتدی: اعلام تازه‌کار بودن راننده – احتیاط بیشتر دیگر رانندگان.
خودرو آموزشی: مخصوص خودروهای آموزش رانندگی – ممکن است توقف یا حرکات ناگهانی داشته باشد.
طرح ترافیک یا آلودگی: مشخص می‌کند که خودرو مجاز به ورود به مناطق با محدودیت زیست‌محیطی یا ترافیکی است.
خودرو امدادی یا خدماتی: مشخص می‌کند که خودرو مربوط به آتش‌نشانی، اورژانس، تعمیر جاده یا خدمات شهری است.
برچسب دولتی یا ویژه نظامی: شناسایی خودروهای وابسته به نهادهای دولتی، انتظامی یا نظامی.
درباره برچسب حمل مواد خطرناک
این برچسب‌ها معمولاً همراه با علائم بین‌المللی خطر ( مانند شعله، جمجمه، مواد خورنده، سیلندر گاز ) استفاده می‌شوند. ممکن است در رنگ‌ها و کدهای خاص نصب شوند ( بر اساس استانداردهای ADR ).
پلیس راه، آتش‌نشانی و مسئولان شهری باید دقیقاً بدانند چه ماده‌ای در خودرو حمل می‌شود تا در صورت حادثه واکنش مناسب دهند.
استاندارد ADR چیست
استاندارد ADR ( مخفف Accord Dangereux Routier ) یا توافق‌نامه حمل مواد خطرناک از طریق جاده، یک چارچوب بین‌المللی است که برای حمل و نقل ایمن مواد خطرناک از طریق جاده‌ها تنظیم شده است.
هدف اصلی: افزایش ایمنی جاده‌ای هنگام حمل مواد خطرناک مانند:
- مواد آتش‌زا (سوخت‌ها)
- مواد سمی یا خورنده
- مواد منفجره
- گازهای فشرده یا مایع
چه چیزهایی را پوشش می‌دهد؟
- طبقه‌بندی مواد خطرناک ( ۹ کلاس مختلف )
- نوع بسته‌بندی مجاز
- برچسب‌ها و علائم هشدار استاندارد روی خودرو
- نوع وسیله نقلیه مناسب برای حمل مواد
- آموزش رانندگان و کارکنان حمل‌ونقل
- مقررات مربوط به اسناد همراه بار و گزارش‌های اضطراری
الزام برای رانندگان
راننده باید گواهینامه مخصوص ADR بگیرد. در صورت وقوع حادثه، باید آموزش دیده باشد که چطور واکنش نشان دهد.
مثال‌هایی از علائم ADR
- 🔥 شعله ( برای مواد قابل اشتعال )
- ☣️ نماد سمی
- 💣 علامت انفجار
- ☢️ نماد رادیواکتیو
- 📦 علائم هشدار رنگی روی بسته‌ها و کامیون‌ها
کشورهای عضو ADR
بیشتر کشورهای اروپایی، ایران، ترکیه، روسیه و برخی کشورهای آسیایی عضو این توافق‌نامه هستند و حمل مواد خطرناک در مرزهای آن‌ها فقط با رعایت مقررات ADR مجاز است.
نتیجه گیری
برچسب‌ها به نوعی زبان ارتباطی بین خودرو و سایر کاربران جاده هستند و با انتقال اطلاعات ویژه، به رعایت قانون، افزایش ایمنی، و کاهش سوء تفاهم در رانندگی کمک می‌کنند.
سه سوال امتحانی آیین نامه رانندگی از مبحث برچسب ها
مفهوم برچسب مقابل کدام است؟
۱) راننده ناشنوا
2) راننده بیمار
3) راننده معلول
4) معلولین و جانبازان
پاسخ: گزینه سه
عنوان این تابلو چیست؟
۱) راننده معلول
2) جانبازان و معلولین
3) بوق زدن ممنوع
4) راننده ناشنوا
پاسخ: گزینه چهار
منظور از وسیله نقلیه طویل چیست؟
۱) وسیله نقلیه ای است که طول آن کمتر از ۲۲/۵ متر باشد.
2) وسیله نقلیه ای است که طول آن بیش از ۱۲/۵ متر باشد.
3) وسیله نقلیه ای است که طول آن بیش از ۱۸/۵ متر باشد.
4) هر نوع خودروی باربری
پاسخ: گزینه دو
