توکیل به غیر در حقوق به معنای این است که شخصی ( موکل ) به فرد دیگری ( وکیل ) اختیار می دهد تا به جای او برای مثال معامله ای را انجام دهد. سپس وکیل به هر دلیلی مانند عدم توانایی انجام آن کار، این اختیار را به شخص دیگری واگذار کند. شخصی که وکیل تشخیص می دهد در موضوع مربوطه مانند خرید خودرو، آگاهی بیشتری دارد.
حق توکیل به معنای حق و اختیار وکالت دادن وکیل به شخصی غیر از خود اوست. به صورت پیشفرض این حق به صورت قانونی وجود ندارد و تنها در صورت قید شدن این حق در وکالت نامه وکیل میتواند نسبت به تعیین وکیل دیگر اقدام نماید.
در صورتی که این موضوع در قرارداد وکالت ذکر نشده باشد و وکیل بدون اجازه موکل، شخص دیگری را برای انجام کار انتخاب نماید، در صورت ایجاد خسارت به موکل توسط وکیل غیر، مسئولیت خسارات وارد شده بر عهده هر دو وکیل اصلی و غیر خواهد بود.
در خرید خودرو، وقتی شخصی به فردی وکالت می‌دهد تا خرید، فروش یا تعویض پلاک خودرو را انجام دهد، توکیل به غیر یعنی وکیل بتواند این اختیار را به فرد دیگری منتقل کند. به عبارت دیگر، وکیل اول میتواند شخص دیگری را به عنوان وکیل دوم تعیین کرده و مسئولیت خرید یا فروش خودرو را به او بسپارد.
اهمیت در قرارداد ها
در صورتی که در متن وکالت نامه حق توکیل به غیر صراحتاً ذکر نشده باشد، وکیل اجازه ندارد این وظیفه را به دیگری واگذار کند.
اگر در وکالت نامه عبارت هایی مثل « با حق توکیل به غیر » یا « اجازه انتقال وکالت به شخص ثالث » آمده باشد، طبق قانون وکیل میتواند از این حق استفاده کند.
هنگام عقد قرارداد وکالت، در صورتی که موکل صرفا از همان وکیل انتخابی خود بخواهد که کار را انجام دهد نه شخص دیگری، می تواند در وکالت نامه ذکر کند که وکیل حق توکیل به غیر ندارد؛ یعنی نمی تواند شخص دیگری را برای انجام کار مربوطه انتخاب کند.
وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر
ممکن است موکل بنابر دلایلی قصد داشته باشد وکیل را عزل کند. اما اگر در وکالت نامه عبارت وکالت بلاعزل قید شده باشد، موکل حق قانونی عزل وکیل را ندارد. و تنها در صورت فوت یا جنون موکل یا وکیل، این قرارداد فسخ می شود.
همچنین ممکن است در قرارداد وکالت بلاعزل با حق توکیل به غیر ذکر شده باشد. در این شرایط نه تنها موکل حق عزل وکیل را ندارد، بلکه این اجازه را به وکیل داده که بتواند وکیل دیگری را برای انجام کاری مانند خرید، فروش یا تعویض پلاک خودرو انتخاب کند.
مزایا و معایب حق توکیل به غیر
مزایا:
اگر وکیل اصلی نتواند وظیفه اش را انجام دهد، میتواند مسئولیت را به وکیل دیگری واگذار کند.
معایب:
ممکن است شخص موکل از فرد دوم شناخت کافی نداشته باشد و این باعث نگرانی شود.
نکات مهم:
توجه داشته باشید در مواردی مثل خرید خودرو، وکیل می تواند هر شخصی باشد مثلا یک دوست مورد اعتماد، نه صرفا یک وکیل رسمی دادگستری.
اگر قصد دارید به کسی وکالت بدهید، باید توجه کنید که آیا می‌خواهید او حق توکیل به غیر داشته باشد یا نه. این موضوع در وکالت‌نامه باید به‌طور واضح قید شود.
در خرید و فروش خودرو، برای جلوگیری از سوء استفاده، بهتر است با دقت وکالت‌نامه را تنظیم کنید.
