سیستم برق خودرو

برق خودرو شامل تمام سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی آن می‌شود که برای عملکرد صحیح خودرو ضروری هستند. این سیستم‌ها را می‌توان به چند بخش اصلی تقسیم کرد. در ادامه با بررسی این بخش ها با مجله اینترنتی خودرو آموز همراه باشید.

۱. سیستم تولید و ذخیره برق

باطری: منبع اصلی انرژی الکتریکی برای استارت زدن و تغذیه سیستم‌ ها در هنگام خاموش بودن موتور.
دینام یا آلترناتور: مولد برق که هنگام روشن بودن موتور، برق تولید کرده و باطری را شارژ می‌کند.
رگولاتور ولتاژ: تنظیم‌کننده ولتاژ تولیدی دینام برای جلوگیری از نوسانات برق.

۲. سیستم استارت و جرقه ‌زنی

استارت: موتور الکتریکی که با درگیر شدن با فلایویل، باعث چرخیدن میل‌لنگ و روشن شدن موتور می‌شود.
کویل یا کوئل: مبدل ولتاژ که برق ۱۲ ولت باتری را به ولتاژ بالایی برای جرقه‌زنی تبدیل می‌کند.
دلکو ( در خودروهای قدیمی ): تقسیم‌کننده برق کویل بین شمع‌ ها.
شمع‌ ها: ایجاد جرقه برای احتراق سوخت در موتور.

۳. سیستم روشنایی و علائم هشداردهنده

• چراغ‌ های جلو، عقب، راهنما، ترمز و مه‌شکن
• چراغ‌ های داخلی ( داشبورد، سقفی و صندوق عقب )
• چراغ‌ های هشدار و نمایشگرهای پشت آمپر

۴. سیستم‌ های الکترونیکی و کنترلی

کامپیوتر خودرو ( ECU ): کنترل عملکرد موتور و سیستم‌های حیاتی دیگر.
سیستم انژکتور: کنترل تزریق سوخت توسط ECU
سنسورها: حسگرهایی که اطلاعاتی مانند دمای موتور، میزان اکسیژن و سرعت خودرو را به ECU ارسال می‌کنند.
سیستم کروز کنترل: حفظ سرعت خودرو بدون نیاز به گاز دادن.

۵. سیستم ‌های رفاهی و سرگرمی

سیستم صوتی و تصویری: رادیو، پخش‌کننده، مانیتور و غیره.
سیستم تهویه مطبوع ( کولر و بخاری برقی ): کنترل دما داخل خودرو.
بالابر شیشه ‌ها و سانروف برقی
صندلی‌ های برقی و گرم‌ کن صندلی
دزدگیر و سیستم ورود بدون کلید

۶. سیستم‌های ایمنی و کمک ‌راننده

سیستم ترمز ضدقفل ( ABS ) : جلوگیری از قفل شدن چرخ‌ها هنگام ترمزگیری.
کنترل پایداری الکترونیکی ( ESP ) : کمک به حفظ تعادل خودرو.
کیسه‌ های هوا ( Airbag ) : ایمنی سرنشینان در تصادفات.
دوربین و سنسورهای پارک: کمک به پارک و تشخیص موانع.

نقشه خوانی برق خودرو چیست؟

نقشه‌خوانی برق خودرو به مهارت تفسیر و درک دیاگرام‌های الکتریکی خودرو گفته می‌شود که برای عیب‌یابی، تعمیر و نگهداری سیستم‌های الکتریکی و الکترونیکی خودرو ضروری است. این نقشه‌ها نشان می‌دهند که قطعات مختلف چگونه به یکدیگر متصل شده‌اند و جریان برق در سیستم چگونه حرکت می‌کند.

انواع نقشه‌های برق خودرو

نقشه سیم‌کشی ( Wiring Diagram )

مسیر سیم‌ها و رنگ‌بندی آن‌ها را نشان می‌دهد و محل اتصال سیم‌ها به قطعات را مشخص می‌کند. همچنین معمولا برای پیدا کردن سیم‌های معیوب یا اتصالات نادرست استفاده می‌شود.

نقشه مدارهای الکتریکی ( Electrical Circuit Diagram )

ارتباط بین قطعات الکتریکی مثل رله‌ ها، فیوزها، ECU و سنسورها را نشان می‌دهد. برای درک چگونگی عملکرد یک مدار خاص مثل سیستم استارت یا چراغ‌ها کاربرد دارد.

نقشه موقعیتی ( Component Location Diagram )

محل قرارگیری قطعات الکتریکی در خودرو را مشخص می‌کند. به تعمیرکار کمک می‌کند تا قطعاتی مانند جعبه فیوز، سنسورها یا کنترل یونیت‌ها را راحت‌تر پیدا کند.

نقشه بلوکی ( Block Diagram )

به صورت کلی ارتباط بین سیستم‌های مختلف را نمایش می‌دهد. برای درک عملکرد کلی برق خودرو و ارتباط ECU با سایر اجزا کاربرد دارد.

علائم و نشانه‌های رایج در نقشه‌های برق خودرو

برای خواندن نقشه‌های برق خودرو، باید با علائم استاندارد آن آشنا باشید. برخی از علائم رایج عبارت‌اند از:

🔋  باتری
⚡  منبع تغذیه برق
🔌  سوکت و کانکتور
🔲  فیوز
🌀  موتور الکتریکی ( مثل استارت یا فن )
🔄  رله ( Relay )
🏮  چراغ‌ها و LED ها
🎚️  مقاومت یا پتانسیومتر
⏚  اتصال به بدنه ( Ground )

نحوه خواندن نقشه برق خودرو به صورت مرحله‌ای

۱. بررسی کل نقشه

ابتدا عنوان نقشه و نوع مدار را مشخص کنید ( مثلا نقشه سیستم استارت ).
مسیر سیم‌کشی کلی را بررسی کنید.

۲. شناسایی ورودی و خروجی ‌های مدار

بررسی کنید که برق از کجا وارد می‌شود ( مثلا از باتری یا ECU ).
خروجی‌ها را مشخص کنید ( مثل موتور استارت یا چراغ‌ها ).

۳. شناسایی رنگ‌بندی سیم‌ها

در نقشه‌ها، هر سیم با رنگ خاصی نمایش داده می‌شود. مثلا سیم‌های قرمز معمولاً مربوط به برق مثبت و سیم‌های مشکی یا قهوه‌ای برای اتصال بدنه هستند.

۴. بررسی فیوزها و رله ‌ها

فیوزها معمولاً بین باتری و قطعات قرار دارند تا در صورت اضافه بار، مدار را قطع کنند. رله‌ها وظیفه کنترل جریان‌ های قوی را با یک جریان ضعیف دارند.

۵. ردیابی مسیر جریان برق

بررسی کنید که برق چگونه در مدار حرکت می‌کند. از یک نقطه شروع کنید ( مثلاً باتری ) و مسیر آن را تا خروجی دنبال کنید.

نکات مهم در نقشه‌خوانی برق خودرو

• همیشه از نقشه استاندارد خودرو استفاده کنید ( نقشه‌های هر برند متفاوت است ).
• از رنگ‌بندی سیم‌ها برای تشخیص اتصالات استفاده کنید.
• برای عیب‌یابی، مدار را به بخش‌های کوچکتر تقسیم کنید.
• از ابزارهایی مانند مولتی‌ متر برای تست ولتاژ و مقاومت سیم‌ها کمک بگیرید.
• به علامت‌های اتصال به بدنه دقت کنید، چون قطعی اتصال بدنه می‌تواند باعث خرابی بسیاری از قطعات شود.

نمونه نقشه برق سیستم استارت خودرو

قطعات اصلی:

• باتری: منبع تأمین برق
• سوییچ استارت: فعال‌کننده مدار استارت
• رله استارت: تقویت‌کننده جریان برق برای موتور استارت
• موتور استارت: چرخاندن میل‌لنگ برای روشن شدن موتور
• اتصال به بدنه: تکمیل مدار الکتریکی

توضیح مسیر برق در مدار

۱. برق از باتری (B+) به سوئیچ استارت منتقل می‌شود.
۲. هنگام چرخاندن کلید، برق به رله استارت ارسال شده و آن را فعال می‌کند.
۳. رله استارت، برق قوی از باتری را به موتور استارت منتقل می‌کند.
۴. موتور استارت شروع به چرخش کرده و میل‌لنگ را به حرکت درمی‌آورد.
۵. بعد از روشن شدن موتور، مدار قطع شده و استارت متوقف می‌شود.

نتیجه گیری

سیستم برق خودرو نقش حیاتی در عملکرد بخش‌های مختلف خودرو دارد و آشنایی با نقشه‌خوانی برق آن برای عیب‌ یابی، تعمیر و نگهداری صحیح ضروری است، زیرا به درک مسیرهای سیم‌ کشی، عملکرد قطعات الکتریکی و جلوگیری از مشکلات برقی کمک می‌کند.