در آیین‌نامه راهنمایی و رانندگی، خطوط طولی خیابان ( خطوطی که در امتداد جهت حرکت وسایل نقلیه رسم شده‌اند ) برای هدایت رانندگان، تفکیک مسیرها و افزایش ایمنی طراحی شده‌اند.
این خطوط به دو نوع اصلی تقسیم می‌شوند: خطوط ممتد و خطوط مقطع، هرکدام با رنگ و کاربرد مشخص. در ادامه با بررسی این خطوط طولی با مجله اینترنتی خودروآموز همراه باشید.
خط ممتد
خط ممتد یک خط پیوسته و بدون فاصله است که روی سطح خیابان یا جاده رسم می‌شود تا پیام مهمی به رانندگان منتقل کند: عبور از این خط یا عبور روی آن مجاز نیست!
بنابراین سبقت و دور زدن از روی آن ممنوع است.
ویژگی‌های خط ممتد:
شکل: پیوسته و بدون شکستگی
رنگ: معمولاً سفید ( برای مسیرهای هم‌جهت ) یا زرد ( برای مسیرهای مخالف جهت )
کاربردهای خط ممتد
جلوگیری از تغییر مسیر یا سبقت: در جاده‌هایی با دید محدود ( مثلاً پیچ، سربالایی، یا پل‌ها ) برای جلوگیری از تصادف‌های رو‌به‌رو
جداکننده مسیرهای رفت و برگشت: معمولاً با رنگ زرد در جاده‌های دوطرفه
لبه مسیر یا حریم عبور: در کناره‌ی جاده‌ها برای مشخص کردن انتهای مسیر
خط ویژه وسایل نقلیه خاص: برای خطوط اتوبوس یا آمبولانس که ورود سایر وسایل نقلیه به آن ممنوع است.
مسیرهای ورودی یا خروجی بزرگراه: برای جلوگیری از ورود یا خروج ناگهانی از رمپ‌ها
اهمیت و ممنوعیت‌ها
عبور از روی خط ممتد، تخلف محسوب می‌شود و مشمول جریمه است. این خط‌ها برای حفظ جان شما و دیگران طراحی شده‌اند. حتی اگر مسیر خلوت به نظر برسد، نباید از آن عبور کرد.
مثال‌های رایج دلایل استفاده
پیچ خطرناک در جاده: جلوگیری از سبقت و تصادف با خودرو مقابل
نزدیکی پل: دید محدود و احتمال برخورد بالا
قبل از تقاطع‌ها یا خروجی‌ها: جلوگیری از تغییر مسیر ناگهانی
خط مقطع
خط مقطع ( خط چین یا بریده بریده ) یکی از خطوط راهنمایی و رانندگی است که از قطعات کوتاه و جدا از هم تشکیل شده و بر روی سطح خیابان یا جاده رسم می‌شود. این خط ها نشان می‌دهند که عبور از روی آن‌ها، تغییر مسیر یا سبقت در شرایط ایمن مجاز است.
ویژگی‌های خط مقطع:
شکل: بریده‌بریده و با فاصله منظم
رنگ: معمولاً سفید (برای مسیرهای هم‌جهت) یا زرد (در برخی مناطق خاص)
کاربردهای خط مقطع
جداکننده خطوط عبور در یک جهت: برای مشخص کردن لاین‌های حرکتی در بزرگراه‌ها و خیابان‌ها
اجازه برای سبقت یا تغییر مسیر: به راننده اجازه می‌دهد در شرایط ایمن از مسیر خود خارج شود یا از وسیله‌ای جلو بزند
نزدیک شدن به تقاطع‌ها یا ورودی‌ها: برای آگاه‌سازی راننده که در نزدیکی ورودی یا خروجی قرار دارد
قبل از خطوط ممتد یا منطقه ممنوعه: هشدار قبل از شروع منطقه ممنوعه ( مثلاً قبل از خط ممتد )
اهمیت خط مقطع
- کمک به مدیریت بهتر ترافیک
- افزایش ایمنی در تغییر مسیر
- رعایت آن به کاهش تصادف و بی نظمی در خیابان کمک می‌کند
- بر اساس آن، راننده می‌فهمد کجا اجازه تغییر مسیر دارد و کجا ندارد
نکته مهم:
هرچند عبور از خط مقطع مجاز است، اما فقط در صورتی که ایمن و بدون مزاحمت برای دیگران باشد.
در شرایطی مثل شلوغی، سبقت خطرناک یا وجود علائم دیگر نباید صرفاً به شکل خط تکیه کرد.
جمع‌بندی سریع
| مقایسه | خط مقطع | خط ممتد |
|---|---|---|
| امکان تغییر مسیر | ✅ بله ( در شرایط ایمن ) | ❌ خیر |
| سبقت | مجاز | ممنوع |
| هشدار | برای نزدیک شدن به نقطه خاص | برای محدود کردن حرکت |
| کاربرد | خیابان‌های باز، لاین‌های هم‌جهت | جاده‌های خطرناک، لبه راه، جداسازی مسیرها |
خط ممتد و مقطع ترکیبی
خط ترکیبی از یک خط ممتد و یک خط مقطع تشکیل شده که در کنار هم روی سطح خیابان رسم می‌شوند. این نوع خط نشان می‌دهد که:
فقط سمتی که خط مقطع دارد، اجازه عبور یا تغییر مسیر دارد. سمت دیگر ( که خط ممتد دارد) حق عبور، سبقت یا دور زدن از روی آن را ندارد.
کاربردهای رایج
اجازه عبور یا سبقت فقط برای یک جهت: در جاده‌های دوطرفه که در یک طرف مسیر دید باز و ایمن است ولی در طرف مقابل خطرناک.
ورود یا خروج به مسیر خاص: برای مثال، خودروها فقط از یک طرف مجاز به ورود به رمپ خروجی هستند.
تقاطع مسیرها در بزرگراه یا میدان‌ها: برای هدایت ایمن و دقیق رانندگان
اهمیت و رعایت
سمت دارای خط مقطع: ✅ مجاز به تغییر لاین یا سبقت
سمت دارای خط ممتد: ❌ ممنوع از عبور، سبقت یا تغییر مسیر
نقض خط ممتد حتی در حالت ترکیبی، جریمه دارد. اگر از سمت دارای خط ممتد عبور کنید، نه تنها خطرناک است بلکه تخلف محسوب می‌شود.
چرا مهم است؟
به راننده کمک می‌کند تشخیص دهد کجا می‌تواند تغییر مسیر دهد و کجا نه. برای کنترل یک‌طرفه جریان عبور و سبقت در مناطق خطرناک بسیار حیاتی است. همچنین مانع از تصمیمات نادرست و ناگهانی می‌شود.
دو خط ممتد
دو خط ممتد ( دو خط پیوسته و موازی ) از مهم‌ترین خطوط راهنمایی و رانندگی هستند که به وضوح نشان می‌دهند هیچ‌کدام از دو طرف مسیر، اجازه عبور از روی خطوط را ندارند.
در واقع هشدار جدی برای عدم تغییر مسیر یا سبقت در آن ناحیه که به معنای تاکید بیشتر است.
مشخصات:
دو خط پیوسته و موازی با هم روی سطح جاده کشیده می‌شوند.
معمولاً به رنگ زرد ( در جاده‌های دوطرفه ) یا سفید ( در برخی مناطق شهری ).
کاربردهای اصلی
جدا کردن مسیرهای مخالف در جاده‌های دوطرفه: به‌ویژه در مناطقی با خطر بالای تصادف مانند پیچ‌ها، سرازیری‌ها، تونل‌ها یا مسیرهای باریک.
تقسیم قطعی بین دو مسیر رفت و برگشت: برای جلوگیری از تجاوز وسایل نقلیه به باند مخالف.
ورودی و خروجی بزرگراه‌ها: برای جلوگیری از تغییر مسیر ناگهانی و عبور غیرمجاز به رمپ‌ها یا خطوط اضطراری.
قوانین و اهمیت رعایت
عبور ممنوع: هیچ‌کدام از طرفین مجاز به عبور یا سبقت نیستند.
تخلف جدی: عبور از این خطوط تخلف شدید است و جریمه دارد.
ایمنی: حفظ جان راننده و دیگران با جلوگیری از برخورد رو به رو یا انحراف خطرناک.
مثال کاربردی:
جاده دوطرفه کوهستانی که در وسط آن دو خط زرد ممتد کشیده شده، برای جلوگیری از سبقت در نقاط با دید محدود یا پیچ تند تعبیه می شود.
سه سوال امتحانی از انواع خطوط طولی
۱. مفهوم خطوط طولی در این شکل چیست؟
۱- به هیچ وجه نباید از روی آن عبور کرد.
2- عبور از روی آن مجاز می باشد.
3- با احتیاط می توان از روی آن دور زد.
4- در صورت لزوم می توان از روی آن سبقت گرفت.
پاسخ: گزینه یک
۲. کدام گزینه در مورد این شکل درست است؟
۱) رانندگانی که در سمت خط پر ( ممتد ) قرار دارند، حق عبور از روی آن را ندارند.
2) رانندگانی که در سمت خط مقطع هستند نمی توانند از روی آن عبور نمایند.
3) راننده سمت خط ممتد می تواند سبقت بگیرد.
4) راننده سمت خط مقطع باید با سرعت بالا عبور نماید.
پاسخ: گزینه یک
۳. مفهوم خطوط مقطع یا بریده بریده در این شکل چیست؟
۱) برای مشخص نمودن مسیر عبور دوچرخه
2) عمل سبقت ، گردش ، تغییر خط حرکت و دور زدن از روی این خطوط (با رعایت احتیاط) بدون اشکال می باشد.
3) رانندگان وسایل نقلیه نباید به هیچ وجه از روی این خطوط عبور نمایند.
4) محل پارک خودرو
پاسخ: گزینه دو
