(مشاهده ویدئو این مطلب به صورت تصویری و جذاب با توضیحات استاد در پایین)
سیستم انتقال قدرت خودرو شامل سه بخش اصلی کلاچ، گیربکس و دیفرانسیل است که وظیفه اصلی آن انتقال توان تولید شده توسط موتور به چرخ ها و تنظیم این توان بر اساس شرایط رانندگی است. در ادامه با بررسی هر یک از این بخش ها، با مجله اینترنتی خودروآموز همراه باشید.
۱. کلاچ ( Clutch )
کلاچ بخشی از سیستم انتقال قدرت است که ارتباط میان موتور و گیربکس را کنترل می‌کند. وظیفه اصلی کلاچ، قطع و وصل کردن جریان توان بین موتور و گیربکس به صورت موقت است تا تعویض دنده به‌راحتی انجام شود یا خودرو در حالت ایستا بدون خاموش شدن موتور باقی بماند.
کلاچ از چند جزء اصلی تشکیل شده است:
– دیسک کلاچ: بخشی که به محور موتور متصل می‌شود و با فشار دادن پدال کلاچ، از صفحه فشار جدا می‌شود.
– صفحه فشار: نیروی لازم برای اتصال یا جداسازی دیسک کلاچ را تأمین می‌کند.
– یاتاقان رهاکننده: با حرکت پدال کلاچ، فشار را به صفحه فشار منتقل می‌کند.
۲. گیربکس (Gearbox)
گیربکس وظیفه تنظیم نسبت انتقال قدرت را بر عهده دارد و به راننده این امکان را می‌دهد تا بر اساس شرایط جاده و سرعت مورد نظر، دنده‌ای مناسب را انتخاب کند. گیربکس‌ها به دو دسته اصلی تقسیم می‌شوند:
– گیربکس دستی: در این نوع گیربکس، راننده با استفاده از پدال کلاچ و دسته دنده، نسبت انتقال را تنظیم می‌کند. این سیستم ساده‌تر و مقرون به صرفه تر از انواع دیگر است.
– گیربکس اتوماتیک: در این نوع، تغییر دنده به صورت خودکار و بدون نیاز به دخالت راننده انجام می‌شود. سیستم‌های پیشرفته‌تری مانند CVT ( گیربکس متغیر پیوسته ) نیز در این دسته قرار می‌گیرند که عملکرد نرم تر و مصرف سوخت بهینه تری دارند.
۳. دیفرانسیل (Differential)
دیفرانسیل آخرین بخش از سیستم انتقال قدرت است که توان خروجی از گیربکس را به چرخ ها منتقل می‌کند. وظیفه اصلی دیفرانسیل، تقسیم توان به صورت متعادل بین چرخ‌های محرک است و امکان چرخش چرخ‌ها با سرعت‌های مختلف را در پیچ‌ها فراهم می‌کند. این ویژگی اهمیت زیادی در پایداری و عملکرد خودرو در هنگام مانور دارد.
دیفرانسیل قطعه ی مهمی بوده که از چرخ دنده هایی تشکیل شده است. و اهمیت آن مخصوصا هنگام عبور از پیچ‌ها، برای جلوگیری از چپ شدن خودرو، مشخص می شود.
زمانی که خودرو گردش به چپ یا راست دارد، دو چرخ خودرو نباید به یک اندازه چرخش داشته باشند و باید مستقل از هم باشند. و دیفرانسیل باید سرعت حرکت چرخ‌ها را در شرایط مختلف تنظیم کند و این سرعت در شرایط مختلف در بین چرخ‌ها به میزان مناسب تقسیم شود.
برای مثال هنگام عبور از پیچ‌ها، برای جلوگیری از چپ شدن خودرو، هر چرخ باید سرعت لازم خود را داشته باشد.
دیفرانسیل‌ها نیز در انواع مختلفی تولید می‌شوند:
– دیفرانسیل باز: رایج‌ترین نوع که توان را به طور مساوی تقسیم می‌کند.
– دیفرانسیل لغزش محدود (LSD): این نوع از لغزش بیش از حد چرخ‌ها در شرایط خاص جلوگیری می‌کند.
– دیفرانسیل قفل شونده: برای شرایط آفرود یا مسیرهای لغزنده طراحی شده و امکان قفل کردن کامل محورهای چرخ‌ها را فراهم می‌کند.
نتیجه‌گیری
سیستم انتقال قدرت خودرو نقش کلیدی در عملکرد و کارایی خودرو ایفا می‌کند. هر یک از اجزای این سیستم، یعنی کلاچ، گیربکس و دیفرانسیل، وظایف منحصر به فردی دارند که در نهایت منجر به انتقال بهینه توان به چرخ‌ها می‌شود. با پیشرفت فناوری، این سیستم‌ها نیز به‌طور مداوم در حال بهبود هستند تا راندمان بالاتر، مصرف سوخت کمتر و تجربه رانندگی بهتری ارائه دهند.
